TikTok jest nowoczesną, niezwykle popularną aplikacją mobilną używaną głównie przez młodych ludzi, do dzielenia się w sieci krótkimi nagraniami trwającymi do 60 sekund. Wiele trendów pojawiających się na TikToku jest bardzo zabawnych, inspirujących oraz wspierających słuszne cele. Nagrania rozprzestrzeniają się „viralowo” tzn., że dzięki swojej atrakcyjności użytkownicy chętnie się nimi dzielą ze znajomymi. Często trudno przewidzieć schemat popularności tematów. Niepokojący jest jednak fakt, że najmłodsi użytkownicy chętnie poddają się panującej modzie, nie będąc świadomymi wszelkich zagrożeń wiążących się z publikacją wizerunku w sieci. W konsekwencji filmiki z wyzywająco tańczącymi nieletnimi trafiają na platformy typu Pornhub czy Reddit. Niektóre niestosowne klipy z dziećmi zyskują kilka milionów wyświetleń, zanim zostaną usunięte z TikToka.
Sama społeczność zaczęła zauważać problem i ostrzegać innych użytkowników przed podążaniem za trendami, które powinny być przeznaczone wyłącznie dla dorosłych. Kompilacje filmów z twerkującymi nieletnimi mogą trafić na strony z pornografią dziecięcą. Najmłodsi tiktokerzy nie zdają sobie sprawy, jak wielu dewiantów jest w sieci i do czego mogą zostać wykorzystane amatorskie video.
Obecnie kontrowersje wzbudza trend WAP, czyli twerkowy układ choreograficzny do utworu Cardi B i Megan Thee Stallion o tym samym tytule. Wiele tiktoków zostało zebranych w kompilacje, w których występują osoby bardzo młode, ewidentnie nieletnie. Takie kombinacje są następnie bez wiedzy twórców publikowane np. na największym na świecie serwisie porno, czyli Pornhub.
Rzecznik platformy twierdzi, że „Pornhub jest niezłomnie zaangażowany w usuwanie wszelkich nielegalnych treści, w tym treści dla osób niepełnoletnich i aktywnie pracuje nad zastosowaniem najnowocześniejszych, kompleksowych środków w celu ochrony swojej platformy przed takimi treściami, w tym technologii, która pomaga w znajdowaniu i usuwaniu obrazów wykorzystywania dzieci”. Jednak, sądząc po liczbie łatwych do wyszukania tiktoków z udziałem nieletnich, nie są to rzeczywiste działania zapobiegające seksualizacji dzieci.
Popularny magazyn „Rolling Stone” niejednokrotnie zgłaszał portalowi naruszenia regulaminu w tym zakresie. Pod wpływem działań magazynu, rzecznik TikToka w oświadczeniu dla Rolling Stone powiedział, że platforma będzie usuwać kontent naruszający regulamin dotyczący nieletnich. „Treści, które zakrawają o wykorzystanie seksualne lub zagrażają naszym użytkownikom są odrażające w jakiejkolwiek formie i na jakimkolwiek nośniku i są surowo zabronione na TikTok. Dokładamy wszelkich starań, aby chronić wrażliwszych użytkowników, w tym nieletnich. Będziemy nadal monitorować potencjalnie problematyczne działania i usuwać wszelkie treści, które naruszają nasze wytyczne dla społeczności”.
W Zasadach Społeczności TikToka przedstawiono następujące zapisy:
„Bezpieczeństwo nieletnich
Jesteśmy bardzo zaangażowani w bezpieczeństwo dzieci; nie tolerujemy zachowań prześladowczych
i uwodzicielskich wobec nieletnich. Nie zezwalamy na publikowanie treści przedstawiających
lub rozpowszechniających wykorzystywanie dzieci, nagość dzieci lub wykorzystywanie seksualne dzieci zarówno w formacie cyfrowym, jak i w świecie rzeczywistym. Zgłaszamy takie treści odpowiednim organom prawnym. Nie dopuszczamy również do publikowania treści przedstawiających nieletnich zaangażowanych w zachowania przestępcze.
Użytkownicy muszą spełniać minimalne wymagania wiekowe, aby móc korzystać z TikToka (określone w naszych Warunkach korzystania). Po zidentyfikowaniu niepełnoletnich posiadaczy kont usuwamy ich konta z naszej platformy i możemy pomóc skierować te osoby do bardziej odpowiednich aplikacji, które są dostępne w ich regionie.
Nagość i wykorzystywanie seksualne z udziałem nieletnich
Nagość obejmuje treści, które pokazują części intymne. Wykorzystywanie seksualne to każde rzeczywiste nadużycie pozycji podatnej na zagrożenia, władzy lub zaufania w celach seksualnych,
w tym między innymi czerpanie korzyści finansowych, społecznych lub politycznych z seksualnego wykorzystywania innej osoby, a także usiłowanie takich działań.
Zakazane jest publikowanie:
- treści przedstawiających części intymne nieletnich,
- treści przedstawiających wykorzystywanie seksualne nieletnich,
- treści przedstawiających czynności seksualne, takie jak penetracja, seks niepenetrujący lub seks oralny z udziałem nieletnich,
- treści przedstawiających podniecenie seksualne z udziałem nieletnich,
- treści przedstawiających fetysz seksualny z udziałem nieletnich.”
Bazując na danych przedstawionych przez Rolling Stone, w ciągu ostatniego roku popularność TikTok gwałtownie wzrosła, odnotowując 100 milionów użytkowników miesięcznie w Stanach Zjednoczonych od sierpnia ubiegłego roku, co stanowi wzrost o 800% od stycznia 2018 roku. Jego baza użytkowników jest młoda, a około 41% użytkowników znajduje się w przedziale wiekowym 16-24 lat według danych Omnicore Agency.
A jak przedstawia się sytuacja w Polsce?
W oparciu o badanie przeprowadzone przez agencję Get Hero we współpracy z SWPS Uniwersytetem Humanistycznospołecznym struktura wiekowa przedstawia się następująco.
Najmłodszy ankietowany użytkownik TikToka miał 9 lat, a najstarszy 59 lat, widać więc, że przedział wiekowy jest bardzo rozległy, jednak miażdżąca jest przewaga młodych użytkowników – aż 90,4% badanych to osoby w wieku 9–18 lat. Znacząca jest też przewaga kobiet wśród respondentów. Aż 95% badanych stanowią to kobiety. Grupa mężczyzn korzystających z TikToka jest nieco starsza; średni wiek mężczyzn korzystających z aplikacji to 16 lat, podczas gdy w przypadku kobiet jest to 15 lat.
Po przeprowadzeniu szerokich badań ankietowych, można wysnuć wniosek, że TikTok to dynamicznie rozwijająca się aplikacja ciesząca się wciąż wzrastającym zainteresowaniem młodych użytkowników. Niesie to za sobą niesamowite możliwości dotarcia do młodzieży, ale równocześnie może stanowić spore zagrożenie ze względu na hejt, trolling oraz właśnie wykorzystywanie nagrań na innych platformach bez zgody i wiedzy użytkowników.
Dochodzenie BBC News w zeszłym roku wykazało, iż na stronach nawet dziewięcioletnich TikTokers pojawiają się setki komentarzy o charakterze jednoznacznie seksualnym. Ogromną rolę w ochronie dzieci w sieci pełnią rodzice, którzy potrafią w komentarzach pod postami dzieci wychwycić te, mające podtekst erotyczny pisane przez osoby dorosłe. Takie treści trzeba niezwłocznie zgłosić jako szkodliwe. Taka bariera ze strony opiekunów to najskuteczniejsza obrona przed krzywdzącymi działaniami.
Nie ma skuteczniejszego filtra niż filtr rodzicielskiej troski.
źródło: Raport GETHERO „Kim są polscy użytkownicy TikToka”.
Autorka: Barbara Podgórska – Fundacja “DOŚĆ”